کتاب مبانی روان درمانی پویشی درازمدت (Long-Term Psychodynamic Psychotherapy; A Basic Text) یکی از کتاب‌های پایه‌ای در این زمینه است که توسط گلن گابارد (Glenn O. Gabbard) تألیف شده است. این کتاب از سیلابس‌های آموزشی دانشگاه‌ها و مراکز معتبر جهان در آموزش روان درمانی پویشی به شمار می‌رود.
مبانی روان درمانی روان پویشی درازمدت
معرفی کتاب را با نقل قولی از دکتر اتو اف.کرنبرگ مدیر انستیتوی اختلالات شخصیت و استاد روانپزشکی در کالج پزشکی ویل کرنل شروع می‌کنیم:
” کتاب «مبانی روان درمانی روان پویشی درازمدت» مروری است جامع، روشن و شفاف بر مبانی نظری، تکنیک‌های اصلی، و کاربرد‌های عملیِ این شیوۀ اساسیِ روان درمانی.
این کتاب، با تعاریف واضحی که از مفاهیم و روش‌ها به دست می‌دهد، و نیز با نمونه‌های عملی که از کاربرد آنها در موقعیت‌های بالینی گوناگون ارائه می‌کند، راهنمایی روزآمد، بسیار جالب و مفید برای فراگیران روان درمانی است.
کتاب گابارد، با مروری به روز بر پژوهش‌های تجربی در زمینۀ کارآمدی این نوع درمان، و دانش در حال شکل‌گیری در زمینۀ دستگاه‌های عصب‌زیست‌شناختیِ دخیل در فعال شدنِ تعارض‌ها، روان درمانی روان پویشی را در زمرۀ پیشرفت‌های درمانی معاصر برای اختلالات روانی قرار می‌دهد.”
گلن گابارد، نویسنده کتاب مبانی روان درمانی روان پویشی درازمدت
گلن اونز گابارد (متولد ۱۹۴۹) روانپزشک شناخته شده آمریکایی است. وی به‌خاطر نوشتن متون حرفه‌ای در زمینه آموزش روانپزشکی به شهرت رسید.
او استاد روانپزشکی در کالج پزشکی بیلر در هیوستون تگزاس و همچنین مدرس و سوپروایزر تحلیلی و سرپرست مرکز مطالعات روانکاوی گالوستون درهیوستون تگزاس (Houston/Galveston Psychoanalytic Institute ) است.
دکتر گابارد مولف و ویراستار بیش از 50 کتاب بوده÷ و درحال حاضر سمت سردبیری مجله بین المللی روانکاوی آمریکای شمالی
(North America of the International Journal of Psychoanalysis) را برعهده دارد.
برجسته‌ترین آثار گلن گابارد
- انتقال متقابل در درمان روانپزشکی (Countertransference Issues in Psychiatric Treatment)
- مدیریت انتقال متقابل با بیماران مرزی (Management of Countertransference with Borderline Patients)
- مرزها و تخطی از مرزها در روانکاوی (Boundaries and Boundary Violations in Psychoanalysis)
- روانپزشکی روان پویشی در کار بالینی (Psychodynamic Psychiatry in Clinical Practice)
انتشارات و ترجمه کتاب مبانی روان درمانی روان پویشی درازمدت
نسخه سوم این کتاب در سال 2017 توسط انتشارات انجمن روانپزشکی آمریکا (American Psychiatric Association Publishing) به چاپ رسید و در سایت آمازون بالای 90 درصد خوانندگان کتاب به آن 5 ستاره داده اند.
در ایران نیز این کتاب توسط دکتر سامان توکلی (رییس انجمن علمی روان درمانی ایران) به فارسی ترجمه شده و توسط انتشارات ارجمند به چاپ رسیده است
این کتاب در 251 صفحه و 11 فصل از مبانی و اصول روان درمانی روان پویشی درازمدت، ارزیابی، تکنیک‌ها، مداخلات و اهداف درمانی تا کار با مقاومت، کاربرد رویا و تشخیص انتقال متقابل و سرانجام خاتمه درمان را به شکلی جامع، روان و کاربردی ارائه می دهد. این کتاب تخصصی، به عنوان راهنما برای شروع به کار در زمینه روان درمانی روان پویشی، مناسب افراد شاغل در حوزه سلامت روان از جمله روانشناسان، دستیاران روانپزشکی، مددکاران اجتماعی و مشاوران به شمار می‌رود.
در واقع، دکتر گابارد در این کتاب می‌کوشد تا درمانگران تازه کار را با جنبه‌های بنیادین رویکرد روان پویشی مواجه کند تا بتوانند به شکلی بسیار دقیق درباره پیچیدگی‌های بیمارانشان بیاندیشند.
سایر کتاب‌های دکتر گابارد که به فارسی ترجمه شده اند و می توانند در کنار این کتاب مهم ایشان مطالعه گردند:
فصل‌های کتاب مبانی روان درمانی روان پویشی درازمدت
در ادامه فهرستی از فصول مختلف کتاب برای آشنایی بیشتر با عناوین و موضاعات مطرح شده در این کتاب آورده شده است:
- مفاهیم اصلی
- ارزیابی (Assessment)، موارد کاربرد (Indications) و صورت بندی(Formulation)
- فوت و فن‌های روان درمانی: شروع درمان
- مداخلات درمانی (Therapeutic Interventions): درمانگر چه بگوید و چه کاری انجام دهد؟
- اهداف درمان و کنش درمان‌بخش (Goals and Therapeutic action)
- کارکردن با مقاومت (Resistance)
- کاربرد رویا و فانتزی در روان درمانی پویشی
- تشخیص انتقال متقابل (countertransference) و کارکردن با آن
- حل و فصل و پایان درمان (Working Through and Termination)
- کاربرد نظارت (supervision)
- ارزیابی توانمندی‌های اصلی در روان درمانی روان پویشی درازمدت
فصل اول کتاب با ارائه کیس (case presentation) شروع می‌شود و با توضیحاتی در مورد این کیس، روان درمانی روان پویشی درازمدت را بیشتر معرفی می‌کند. وقتی شروع به خواندن کتاب می‌کنیم، متوجه می‌شویم که با کتابی کاملا کاربردی (Practical)، عملی و بالینی (Clinical) سروکار داریم. این نکته مهمی است، زیرا به ما نقشه راه برای شروع کار بالینی‌مان را نشان می‌دهد و در سرتاسر کتاب، در مراحل مختلف درمان، همراهی‌مان می‌کند.
فصل اول ما را با مفاهیم اصلی روان درمانی روان پویشی درازمدت آشنا می‌کند: از جمله اهمیت بررسی تاریخچه رشدی بیمار، انتقال، انتقال متقابل، مقاومت، علیت باوری روانی (Mental Determinism) و ذهنیت یکتای بیمار. سپس به ارائه و مرور پژوهش‌های صورت گرفته و یافته‌های مطالعات در مورد اثربخشی LTPP می پردازد.
فصل دوم کتاب به لزوم ارزیابی بیمار برای تشخیص مناسب بودن این نوع درمان برای او تاکید می‌کند و با ارائه مثال‌هایی به اهمیت همکاری و مشارکت بیمار و درمانگر در مصاحبه روان پویشی و پروسه ارزیابی می‌پردازد. در ادامه فصل، به توصیف و طبقه بندی مکانیسم‌های دفاعی در قالب جدول و چگونگی تشخیص آنها در روند ارزیابی بیمار می‌پردازد. دکتر گابارد علاوه بر لزوم توجه به مکانیسم‌های دفاعی، توجه به ذهنی‌سازی (Metallization) و سطح سازمان یافتگی شخصیت بیمار را در مرحله ارزیابی ضروری می‌داند تا بتوانیم تشخیص دهیم که این نوع درمان برای این بیمار خاص کارآمد و مفید خواهد بود یا خیر.
بعد از آن که، بیمار به طور کامل و دقیق ارزیابی شد و سطح روابط ابژه (Object Relations)، کارکرد ایگو (Ego Function) ، انسجام خود (Self-Integration) و وجود کاستی‌ها در برابر تعارض‌ها (Conflicts)، همگی سنجیده شدند، صورت بندی روان پویشی می‌تواند در طرح ریزی درمان مفید باشد که در ادامه فصل دوم، با ارایه مثال‌هایی روشن، این بخش مهم ارزیابی را توضیح می‌دهد.
فصل سوم کتاب چگونگی شروع درمان را شرح می‌دهد: اینکه درمانگر بعد از ارزیابی دقیق تشخیص می‌دهد با بیمار روان درمانی را آغاز کند یا اینکه او را به متخصص دیگری برای درمان‌های دیگر ارجاع دهد. اگر درمان شروع شود، نشانگر برقراری رابطه و اتحاد (Rapport) بین درمانگر و بیمار است که این نشانه خوبی برای ادامه روند درمان است.
در ادامه این فصل به برقرای اتحاد درمانی به ویژه در جلسات آغازین درمان پرداخته می‌شود و همچنین، ملاحظات عملی که باید در کار با بیماران مدنظر قرار گیرد را توضیح می‌دهد: مانند نحوه صدا زدن بیمار، چگونگی شروع هر جلسه، میزان خود افشاگری درمانگر، چگونگی پاسخ به سوالات احتمالی بیمار و چیدمان اتاق درمان (Setting). موضوعات بسیار مهم دیگری که به آن ها پرداخته می‌شود، مرزها و موضوعات مرتبط با چارچوب درمان، مرزهای درمان در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، مسایل مربوط به پرداخت هزینه، دریافت هدیه و موضوعات مربوط به رازداری و خصوصی بودن جلسه درمان. اگر کار درمان را شروع کرده‌اید یا می‌خواهید شروع کنید ولی فرصت مطالعه کل کتاب را ندارید، توصیه می‌کنم مطالب فصل سوم را حتما نگاهی بیندازید، زیرا موضوعات مهم و اساسی در فرآیند درمان را به شکلی واضح و شفاف بیان می‌کند که یقینا در افزایش کیفیت کار بالینی شما تاثیرگذار خواهند بود.
فصل چهارم کتاب، فصل بسیار پرباری است از این جهت که مداخلات درمانی را با ارایه کیس‌ها و مثال‌های عینی به روشنی توضیح داده و انواع مداخلات را در طیفی از آشکار کننده (ابرازگرانه-بیانی) تا حمایتی قرار می‌دهد که با توجه به شرح حال و ظرفیت کنونی بیمار باید از آنها استفاده کنیم.
در این فصل، در مورد سه اصل مهم تکنیکی در کار بالینی توضیح می‌دهد: هیچ سویگی یا خنثی بودن (Neutrality)، گم‌نامی یا ناشناس بودن (Anonymity) و پرهیزمداری (Abstinence). این سه اصل در واقع به نحوه مشارکت درمانگر در روند جلسه و قضاوت‌های وی اشاره دارند. در ادامه ماهیت چند لایه ای انتقال و مداخلات غیر تعبیری، ترکیب‌های جنسیتی درمانگر-بیمار و بروز انتقال با ارائه نمونه‌های بالینی بررسی می‌شوند.
فصل پنجم کتاب به اهداف درمان اختصاص دارد. برخی اهداف روان درمانی روان پویشی بررسی می‌شوند:
- حل تعارض
- جست و جوی حقیقت
- ارتقای توانایی فرد برای جست و جوی {خود}ابژه‌های مناسب
- بهبود روابط در نتیجه دست‌یابی فرد به درکی درباره روابط ابژه‌های درونی خود
- ایجاد معنا در دیالوگ درمانی
- ارتقای ذهنی‌سازی
- ارتقای سبکی از تفکر درباره تجربه خود
اهداف بیمار در برابر اهداف درمانگر نیز بررسی می‌شوند.
در ادامه فصل پنجم، شیوه‌های گوناگون کنش درمان‌بخش و یافته‌های علوم اعصاب در این زمینه، راهبردهای تکنیکی برای ایجاد تغییرات درمانی (تداعی آزاد، تعبیر و مشاهده از یک چشم‌انداز بیرونی)، ایجاد بصیرت و بینش (Insight) و راهبردهای ثانوی، استفاده ضمنی یا صریح از تلقین، رویارویی با باورهای ناکارآمد، پرداختن به روش‌های خودآگاهانه بیمار برای حل مسئله، مواجهه (Exposure)، انواع خود-افشاگری، تصدیق و تکنیک‌های تسهیل کننده.
فصل ششم کتاب به موضوع بسیار مهمی در روند درمان پرداخته است: مقاومت.
چرا که به قول فروید: «مقاومت قدم به قدم همراه درمان است». مفهوم مقاومت به طور ضمنی این معنا را منتقل می‌کند که مانعی است که باید از سر راه برداشته شود. ممکن است درمانگر احساس کند برای پیشبرد درمان لازم است به مقاومت حمله مستقیم کند در حالی که اغلب موجب تقویت آن می‌‌گردد. درمانگران باید مقاومت را به مثابه رازگشایی آگاهی بخش و روشنگری درباره کیستی بیمار تلقی کنند.
درمانگران باید به جای کنار زدن مقاومت، به شکلی عمیقتر وارد آن شده و بیمار را دعوت کنند تا نسبت به مقاومت کنجکاو باشد که این شیوه به آشکارسازی آرزوها، فانتزی‌ها، تعارض‌ها و تمایلات بیمار منجر می‌شود.
در ادامه این فصل به پدیده‌های برون کنش‌نمایی/برون ریزی (Acting out) و درون کنش‌نمایی/درون ریزی (Acting in) پرداخته می‌شود. این اصطلاحات به ترتیب برای توصیف رویدادهایی که در خارج و داخل عرصه درمانی رخ می‌دهند، به کار می‌روند. موضوعاتی مانند مقاومت در برابر آگاه شدن به انتقال، مقاومت وابسته به کاراکتر و منش بیمار [منش شناختی (Characterological)]، فرار از درمان و حرکت به سوی سلامتی و دیر رسیدن و نیامدن به جلسات مورد بحث قرار می‌گیرند.
فصل هفتم کتاب کاربرد رویا و فانتزی در روان درمانی پویشی را به همراه یافته‌های دانشمندان علوم اعصاب در این زمینه را شرح می‌دهد. ساز وکارهای دفاعی که ایگوی رویا بیننده به کار می‌گیرد، برای رمزگشایی از رویا مفید هستند:
- فشرده‌سازی
- جابه‌جایی
- بازنمایی نمادین
- بازبینی ثانویه
در ادامه تکنیک تعبیر رویا، فانتزی‌ها و نقش فانتزی‌های جنسی را با ارائه کیس‌های بالینی و سپس رویکردهای درمانی به فانتزی را توضیح می‌دهد.
فصل هشتم کتاب به نحوه تشخیص انتقال متقابل و کار کردن با آن در جلسات درمانی می‌پردازد و از تاثیراتی که درمانگر نیز از بیمار می‌پذیرد، صحبت می‌کند. در ادامه، دو مفهوم مهم همانندسازی فرافکنانه و اجرای انتقال متقابل که به فرآیندهای مشابهی در دوتایی درمانی (بیمار و درمانگر) اشاره دارند، شرح داده خواهند شد. در این فصل، نحوه مدیریت انتقال متقابل و استفاده از آن در کسب آگاهی برای درک تعبیری و کاربرد حساب شده خود-افشاگری آموزش داده می‌شود. در انتهای فصل، انواع انتقال متقابل با ارائه مثال‌هایی شفاف توضیح داده می‌شوند:
- فانتزی نجات‌بخش
- درمانگر بی حوصله یا خواب آلود
- انتقال متقابل جنسی یا شهوانی
- انتقال متقابل ناتوان کننده
در فصل نهم به موضوع بسیار مهمی در درمان پرداخته می‌شود: حل و فصل و پایان درمان. در فرآیند آماده سازی جلسات برای پایان دادن به درمان از مثلث بینش یا بصیرت استفاده می‌شود تا بیمار یاد بگیرد خارج از محیط درمانی و در زندگی واقعی بتواند به تنهایی روابطش را مدیریت کرده و ذهنی‌سازی اش ارتقا پیدا کند. پس از بررسی دقیق و ارزیابی بیمار از نظر آمادگی برای پایان بخشیدن به درمان، با توافق دو طرف از نظر دست یافتن به اهداف درمانی جلسات خاتمه می‌یابند.
در فصل دهم، مقوله بسیار بسیار مهم کاربرد نظارت (Supervision) تشریح می‌شود. کمک گرفتن از یک ناظر (Supervisor) به تسهیل و پیشبرد اهداف درمانی کمک شایانی می‌کند تا درمانگر بتواند از دید یک نفر سوم، به رابطه دوتایی خودش با بیمار بنگرد. در واقع ناظران کمک می‌کنند در لحظات دشوار درمان به سمت و سوی درستی هدایت شود و درمانگر از مسیر اهداف درمانی منحرف نشود. بعضی از موسسات از ضبط تصویری یا صوتی جلسات و برخی از یادداشت هایی که حاوی جزییات جلسات هستند، استفاده می‌کنند که هرکدام از این شیوه‌ها مزایا و معایب خاص خوشان را دارند.
همان‌گونه که بیمار و درمانگر پیمان درمانی می‌بندند، رابطه درمانگر و ناظر نیز مستلزم نوعی هم‌پیمانی می‌باشد که به موجب آن درمانگر بتواند فضای امنی را برای به اشتراک گذاری جزییات جلسات با ناظر تجربه کند و از راهنمایی‌ها و آموزش‌های درست و به‌جا بهره مند شود. در این رابطه نیز رعایت مرزهای حرفه‌ای و اصول اخلاقی حاکم است و سپس به مشکلات شایع در زمینه دریافت سوپرویژن پرداخته می‌شود.
فصل یازدهم به ارزیابی توانمندی‌های اصلی در روان درمانی روان پویشی درازمدت اختصاص دارد. البته این امر بسیار پیچیده و چالش برانگیز است. درمانگران باید به مبانی و اصول روش درمانی به اندازه کافی تسط پیدا کنند و آن ها را در کار بالینی خود به کار بگیرند. روش‌های سنجش توانمندی شامل موارد زیر است:
- یادداشت تفصیلی درباره بیماران
- ارائه شفاهی در کنفرانس‌های معرفی بیماران
- آزمون کتبی
- آزمون شفاهی
- ضبط تصویری یا مشاهده مستقیم
- ضبط صوتی
- نظارت
برخی از این روش‌ها برای ارزیابی دانش مناسب‌ترند و برخی دیگر برای ارزیابی مهارت‌ها و نگرش‌ها. نظارت یا سوپرویژن اصلی‌ترین روش ارزیابی توانمندی است، زیرا می‌تواند چشم‌اندازی طولی از عملکرد فراگیر، در مقام درمانگر، فراهم کند.
سخن پایانی
دکتر گابارد و همکارانش تیمی از روانپزشکان و روانکاوان برجسته ای را در آمریکا تشکیل داده اند و کتاب معرفی شده در این مقاله و سایر کتب تالیفی آنها که بعضی از این کتابها به فارسی هم ترجمه شده‌اند، ماحصل سال‌ها تجربیات گرانقدر و ارزشمند آنها در کار روانپزشکی و بالینی با بیماران است که مجموعه با ارزشی را برای راهنمایی روانپزشکان و روانشناسان تازه کار فراهم آورده‌اند. از این رو، مطالعه این مجموعه کتابها می‌تواند در راه درمانگر شدن مفید باشند و همچون راهنما و چراغ راهی به این افراد کمک کند. اگر قصد دارید کار روان درمانی روان پویشی را شروع کنید یا حتی اگر در میانه راه هستید، مطالعه این کتابها یقینا به شما کمک شایانی خواهد کرد.
برای اطلاعات بیشتر می‌توانید وارد صفحه اپلای شوید.
